Çekişmeli Boşanmada Kadının Hakları

Evliliğiniz artık yürümüyor ve boşanmak istiyorsunuz, ancak eşinizle anlaşamıyor musunuz? İşte tam da bu durum, "çekişmeli boşanma" olarak adlandırılıyor. Peki, çekişmeli boşanmada kadının hakları nelerdir? Bu makalede, Türk hukuk sisteminde çekişmeli boşanma sürecinde kadınların sahip olduğu haklara ayrıntılı bir şekilde değineceğiz.  

Çekişmeli Boşanma Nedir?

Çekişmeli boşanma, eşlerden birinin veya her ikisinin de boşanmak istemesine rağmen, boşanmanın şartları konusunda anlaşamamaları durumunda ortaya çıkan bir boşanma türüdür.

Bu tür boşanmalarda, tarafların boşanma sebepleri, velayet, nafaka, tazminat ve mal paylaşımı gibi konularda fikir ayrılıkları bulunur. Çekişmeli boşanmada kadının korunan hakları, tarafların anlaşamadığı konularda mahkeme tarafından karara bağlanır.

Bu süreçte kadınların bir dizi yasal hakları mevcuttur ve bu hakların bilinmesi, boşanma sürecinde hak kaybı yaşanmaması adına büyük önem taşır.

Peki, çekişmeli boşanma davasını kim açabilir? Elbette hem kadın hem de erkek, boşanma davası açabilir. Davayı kimin açtığının, hakların korunması açısından bir farkı yoktur. Burada önemli olan, evlilik birliği içerisindeki kusur oranlarıdır.

Çekişmeli Boşanmada Kadının Temel Hakları

Çekişmeli boşanmada kadının sahip olduğu hakları genel olarak şu şekilde sıralayabiliriz:

Nafaka Hakları

Çekişmeli boşanmada kadının korunan hakları arasında en önemlilerinden biri nafaka haklarıdır. Nafaka, evlilik birliği içerisinde veya boşanma sonrasında maddi destek sağlanmasını öngören bir kurumdur. Türk hukukunda üç çeşit nafaka bulunmaktadır:

1. Tedbir Nafakası

Tedbir nafakası, boşanma davası sürerken, dava sonuçlanana kadar geçen sürede kadının ve çocukların geçimini sağlamak amacıyla ödenen nafakadır.

Önemli bilgi: Tedbir nafakası için davanın başında talepte bulunmamış olmanız, sonradan talep etmenize engel değildir. Dava kesinleşene kadar her zaman tedbir nafakası talep edilebilir. Tedbir nafakasına hangi durumlarda hükmedilir:

• Kadın veya çocukların boşanma sürecinde maddi zorluk yaşaması
• Eşin evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemesi
• Eşin ailenin geçimine parasal katkıda bulunmaması
• Boşanma davası sırasında ailenin huzurunun tehlikeye düşmesi

2. İştirak Nafakası

İştirak nafakası, boşanma sonrasında çocuğun velayeti kendisinde olmayan ebeveynin, çocuğun bakım ve eğitim masraflarına katkı sağlamak amacıyla ödemesi gereken nafakadır.

Bilmekte fayda var: İştirak nafakası, boşanma kararı kesinleştiğinde ödenmeye başlar ve çocuk reşit olana (18 yaşını dolduruna) kadar devam eder. Ancak çocuğun eğitimine devam etmesi durumunda, eğitim süresi boyunca da ödenebilir.

3. Yoksulluk Nafakası

Yoksulluk nafakası, boşanma sonucunda yoksulluğa düşecek olan tarafa, diğer tarafın ekonomik gücü oranında ödediği nafakadır.

Dikkat: Yoksulluk nafakasına hükmedilebilmesi için mutlaka talepte bulunulması gerekir, hakim kendiliğinden bu nafakaya hükmedemez. Yoksulluk nafakası alabilmek için:

• Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşme riski taşımak
• Nafaka talebinde bulunan tarafın kusursuz veya daha az kusurlu olması
• Karşı tarafın maddi durumunun yeterli olması gerekir

Peki, kadının çalışıyor olması nafaka almasına engel midir? Hayır! Yargıtay'a göre, nafaka talep eden eşin gelirinin bulunması, doğrudan nafaka talebinin reddi için sebep değildir. Her iki tarafın da maddi durumları incelendikten sonra karar verilir.

Tazminat Hakları

Çekişmeli boşanmada kadının sahip olduğu hakları arasında tazminat hakları da önemli bir yer tutar. Türk Medeni Kanunu'nun 174. maddesine göre, boşanmada iki tür tazminat söz konusudur:

Ne gibi durumlarda manevi tazminat talep edilebilir? Aldatılma, fiziksel veya psikolojik şiddet görme, iftiraya uğrama gibi kişilik haklarına saldırı niteliğindeki durumlar, manevi tazminat talebine gerekçe oluşturabilir.

Önemli not: Tazminat talebi mutlaka dava dilekçesinde belirtilmelidir, aksi halde mahkeme kendiliğinden tazminata hükmedemez.  

Velayet ve Çocukla İlişkili Haklar

Çekişmeli boşanmada kadının mevcut olan hakları kapsamında en hassas konulardan biri de velayet ve çocukla ilgili haklardır.

Velayet Hakkı

Velayet hakkı, çocuğun bakımı, eğitimi, temsili ve mallarının yönetimi gibi konuları içeren kapsamlı bir haktır. Hakim velayet hakkına karar verirken:

• Çocuğun üstün yararını öncelikli olarak gözetir
• Çocuğun yaşını ve cinsiyetini dikkate alır
• Ebeveynlerin ekonomik ve sosyal durumlarını değerlendirir
• Çocuğun eğitim ihtiyaçlarını dikkate alır
• Ebeveynlerin çocuğa sağlayacağı duygusal ve fiziksel gelişim imkanlarını değerlendirir

Bilmekte fayda var: Özellikle küçük yaştaki çocukların velayeti, anne bakımına muhtaç olduğu kabul edildiğinden genellikle anneye verilmektedir.

Çocukla Kişisel İlişki Kurma Hakkı

Velayeti alamayan ebeveynin çocukla düzenli olarak görüşme ve iletişim kurma hakkı vardır. Hakim, çocuğun üstün yararını gözeterek ebeveyn-çocuk ilişkisinin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesine imkan verecek bir kişisel ilişki düzenlemesi yapar.

Dikkat: Kişisel ilişki hakkı, belli zaman aralıklarıyla çocukla görüşme, telefonla konuşma, tatillerde birlikte zaman geçirme gibi hakları içerir ve bu haklar yasalarla korunur.

Mal Paylaşımı Hakları

Çekişmeli boşanmada kadınların sahip olduğu haklar içerisinde mal paylaşımı da önemli bir yer tutar. Türk Medeni Kanunu'nda, yasal mal rejimi olarak "edinilmiş mallara katılma rejimi" kabul edilmiştir. Bu rejimde, evlilik sırasında edinilen mallar, eşler arasında eşit olarak paylaşılır. Ancak bazı mal grupları kişisel mal olarak kabul edilir ve paylaşıma tabi tutulmaz. Kadının kişisel malları şunlardır:

• Evlilik öncesi edinilen mallar
• Miras yoluyla veya bağış yoluyla edinilen mallar
• Kişisel kullanıma özgü eşyalar
• Manevi tazminat alacakları
• Kişisel mallar yerine geçen değerler

Çekişmeli boşanmada kadının hakları kapsamında, mal paylaşımında şu taleplerde bulunulabilir:

• Katkı payı alacağı
• Değer artış payı alacağı
• Katılma alacağı
• Denkleştirme

Peki, ortak konut ne olacak? Kadının çekişmeli boşanma davası sırasında, ortak evin kendisine tahsis edilmesini talep etme hakkı vardır. Özellikle kadın ekonomik açıdan güçsüzse, sağlık sorunları varsa veya velayeti kendisine verilen çocuklarla birlikte yaşayacaksa, aile konutu kadına tahsis edilebilir.  

Kadının Özel Koruma Gerektiren Hakları

Çekişmeli boşanmada kadının elinde bulunan hakları arasında, özellikle kadının daha hassas durumda olduğu durumlarda özel koruma gerektiren haklar da bulunmaktadır.

Aile Konutu Şerhi Koyma Hakkı

Kadın, aile konutu üzerine şerh konulmasını talep ederek, eşinin konut üzerinde tek başına tasarrufta bulunmasını engelleyebilir. Bu sayede, boşanma süreci devam ederken konutun satılması veya ipotek edilmesi gibi işlemler, kadının rızası olmadan yapılamaz.

Ziynet Eşyalarını Talep Hakkı

Kadının düğünde kendisine takılan veya evlilik süresince edinilen ziynet eşyalarını talep etme hakkı vardır.

Önemli nokta: Düğünde takılan ziynet eşyaları, aksine bir anlaşma ya da örf ve adet kuralı olmadığı sürece kadına aittir.

6284 Sayılı Kanun Kapsamında Koruma Hakları

Şiddet gören veya şiddet görme tehlikesi altında olan kadınlar, 6284 sayılı "Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun" kapsamında koruma talep edebilirler. Bu kapsamda:

• Uzaklaştırma kararı
• Gizlilik kararı
• Geçici koruma altına alınma
• Barınma ihtiyacının karşılanması gibi tedbirler uygulanabilir

Unutmayın: Şiddet durumunda vakit kaybetmeden en yakın karakola başvurarak koruma talep edebilir veya ALO 183 Sosyal Destek Hattını arayabilirsiniz.  

Adli Yardım ve Ücretsiz Avukat Hakkı

Çekişmeli boşanmada kadının diğer hakları arasında, ekonomik durumu yetersiz olan kadınlar için çok önemli bir hak da adli yardım ve ücretsiz avukat hakkıdır. Ekonomik durumu avukat tutmaya elverişli olmayan kadınlar, bulundukları yerdeki baronun adli yardım bürosuna başvurarak ücretsiz avukat talebinde bulunabilirler. Ayrıca, dava harç ve masraflarından da muaf tutulabilirler. Adli yardım başvurusu için gerekli belgeler:

• Muhtarlıktan fakirlik belgesi
• Kimlik fotokopisi
• Maaş veya gelir durumunu gösterir belge
• Mal varlığı olup olmadığına dair belge

Bu haktan kimler yararlanabilir? Avukatlık ücretini ve yargılama giderlerini karşılayamayacak durumda olan herkes adli yardım talebinde bulunabilir.  

Sık Sorulan Sorular

Çekişmeli Boşanmada Kadının Hakları Neleri Kapsar?

Çekişmeli boşanmada kadının sahip olduğu hakları şöyle sıralayabiliriz:

• Nafaka hakları (tedbir, iştirak, yoksulluk)
• Tazminat hakları (maddi ve manevi)
• Velayet hakkı
• Çocukla kişisel ilişki kurma hakkı
• Mal paylaşımı hakları
• Aile konutu şerhi koyma hakkı
• Ortak evin tahsisini isteme hakkı
• Ziynet eşyalarını talep hakkı
• Adli yardım ve ücretsiz avukat hakkı
• Koruma kararı talep etme hakkı

Çekişmeli Boşanma Davası Ne Kadar Sürer?

Çekişmeli boşanma davaları, anlaşmalı boşanmalara göre daha uzun sürer. Ortalama olarak 1-3 yıl arasında sürebilir, ancak bazı davalar daha da uzayabilir. Sürenin uzamasında, tarafların anlaşmazlık konuları, delillerin toplanması, tanıkların dinlenmesi gibi faktörler etkili olur.

Çekişmeli Boşanmada Kadın Eve Girmek İstemezse Ne Olur?

Çekişmeli boşanma davası açıldıktan sonra, eşler ayrı yaşama hakkına sahiptir. Kadın, evlilik birliğinin devam etmesinin kendisi için çekilmez hale geldiğini ispatlayabilirse, eve girmek istemediği için kusurlu sayılmaz. Özellikle şiddet, hakaret gibi durumlar varsa, kadının ayrı yaşama hakkı yasalarla korunur.

Kadın Çalışıyorsa Nafaka Alabilir mi?

Evet, kadının çalışıyor olması, nafaka almasına engel değildir. Yargıtay kararlarına göre, nafaka talep eden tarafın gelirinin olması, doğrudan nafaka talebinin reddine sebep olmaz. Tarafların ekonomik durumları karşılaştırılarak, aralarında önemli bir gelir farkı varsa, çalışan kadın da nafaka alabilir.

Çekişmeli Boşanmada Velayet Genellikle Kime Verilir?

Velayet hakkına karar verilirken, her durumda çocuğun üstün yararı gözetilir. Küçük yaştaki çocukların velayeti genellikle anneye verilirken, büyük çocukların tercihleri de dikkate alınabilir. Ancak her durum kendi özelinde değerlendirilir ve ebeveynlerin çocuğa sağlayacağı fiziksel, duygusal ve ekonomik koşullar göz önünde bulundurulur.

Boşanma Davası Sürerken Eşimin Mal Kaçırmasını Nasıl Engelleyebilirim?

Boşanma davası sürerken, eşinizin mal kaçırma girişimlerini engellemek için mahkemeden tedbir kararı isteyebilirsiniz. Ayrıca, aile konutu üzerine şerh koydurarak, konutun satılmasını engelleyebilirsiniz. Eşinizin malvarlığında olağandışı azalmalar fark ederseniz, bu durumu delilleriyle birlikte mahkemeye bildirebilirsiniz.

Sonuç

Çekişmeli boşanmada kadının sahip olduğu hakları, Türk hukuk sisteminde geniş bir yelpazede korunmaktadır. Ancak, bu hakların etkin bir şekilde kullanılabilmesi için, hukuki süreçlerin doğru yönetilmesi büyük önem taşır.

Çekişmeli boşanma sürecinde olan her kadının, haklarını tam olarak bilmesi ve bu hakları en iyi şekilde savunabilmek için profesyonel hukuki destek alması tavsiye edilir. Aile hukuku konusunda uzmanlaşmış bir avukatın rehberliği, sürecin daha az sancılı geçmesine ve kadının haklarının eksiksiz korunmasına yardımcı olacaktır.

Unutmayın: Çekişmeli boşanma süreci ne kadar zor olursa olsun, her kadının yasalar tarafından güvence altına alınmış hakları vardır ve bu haklar çerçevesinde yeni bir hayata başlamak mümkündür.

Akdemir Hukuk Bürosu

Daha detaylı bilgi almak ve hukuki danışmanlık için İstanbul Kartal/Soğanlık'ta bulunan Akdemir Hukuk Bürosu'nu ziyaret edebilir veya 0 505 589 86 36 numaralı telefondan iletişime geçebilirsiniz. Aile hukuku alanında uzman büromuz, sizlere hukuki destek sağlamaya hazırdır.

Avukat Muhammet Akdemir Kimdir?