Noterden Vasi Tayin Edilebilir mi?

Vesayet süreci ve vasi tayini konusunda vatandaşlar arasında sıkça karışıklık yaşanmaktadır. Özellikle "noterden vasi tayin edilebilir mi?" sorusu, bu konuda belirsizlik yaşayanların en sık sorduğu sorulardan biridir. Bu makalede, vasi tayini sürecini, yetkili makamları ve noterlik işlemlerinin bu süreçteki yerini detaylı olarak inceleyeceğiz.

Vasi Tayini Nedir ve Nasıl Yapılır?

Vasi tayini, yalnızca mahkeme kararı ile mümkün olan bir hukuki işlemdir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun ilgili hükümlerine göre, vesayet altına alınması gereken kişiler için vasi atanması yetkisi münhasıran mahkemelere aittir. Bu durum, kişilerin hak ve menfaatlerinin korunması açısından son derece önemlidir.

Vesayet, bazı ergin kişilerin veya velayet altında bulunmayan küçüklerin kişisel ve maddi menfaatlerini korumak amacıyla düzenlenmiş bir hukuk kurumudur. Vasi, vesayet altındaki kişinin malvarlığını yönetmek ve hukuki işlemlerde onu temsil etmekle yükümlüdür.

Yetkili ve Görevli Mahkeme

Vasi tayini için görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesidir. Türk Medeni Kanunu'nun 397. maddesine göre, vesayet makamı sulh hukuk mahkemesi, denetim makamı ise asliye hukuk mahkemesidir. Aile hukukundan doğan vesayet işlerinde ise Aile Mahkemeleri görevlidir.

Yetkili mahkeme ise küçüğün veya kısıtlının yerleşim yerindeki mahkemedir. Vesayete ilişkin davalar, basit yargılama usulüne tabi olup hasımsız olarak açılmaktadır. Bu süreç, adli tatil boyunca da devam eder ve süreler işlemeye devam eder.

Noterlik İşlemleri ve Vasi Tayini İlişkisi

Noterden vasi tayin edilmesi hukuken mümkün değildir. Bu konu, vatandaşlar arasında sıkça karıştırılan bir husus olmakla birlikte, noterlerin vasi tayini yapma yetkisi bulunmamaktadır. Noterler, tasdik, onay, düzenleme gibi çeşitli işlemleri yerine getirmekle görevli olsalar da, vesayet gibi kişilerin hukuki ehliyetini doğrudan etkileyen kararlar ancak mahkemeler tarafından verilebilir.

Bununla birlikte, noterler vesayet sürecinde farklı roller üstlenebilirler. Örneğin, vesayet makamının görevlerini yaparken vesayeti gerektiren bir halin varlığını öğrenen noterler, bu durumu yetkili vesayet makamına bildirmekle yükümlüdürler. Bu bildirim yükümlülüğü, Türk Medeni Kanunu'nun 404 ve 405. maddelerinde açıkça düzenlenmiştir.

Vesayete Tabi Tutulma Sebepleri

Türk Medeni Kanunu'na göre vesayet kararı verilmesini gerektiren sebepler şu şekilde sıralanmıştır:

Küçüklük nedeniyle vesayet: 18 yaşından küçük olup velayet altında bulunmayan her küçük vesayet altına alınır. Anne ve babanın her ikisinin de ölmüş olması, evlilik birliğinin sona ermesi sonrasında hakimin velayeti anne ve babadan birisine vermemiş olması gibi durumlarda çocuğa vasi atanır.

Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı nedeniyle vesayet: Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı sebebiyle işlerini göremeyen, korunması ve bakımı için kendisine sürekli yardım gereken ya da başkalarının güvenliğini tehlikeye sokan her ergin kısıtlanır. Bu durumda kısıtlamaya ancak resmi sağlık kurulu raporu üzerine karar verilir. (Zihinsel Engelli Hastaya Nasıl Vasi Tayin Edilir? adlı yazımızı okuyabilirsiniz)

Savurganlık, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı veya kötü yönetim nedeniyle vesayet: Savurganlığı, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı veya malvarlığını kötü yönetmesi sebebiyle kendisini veya ailesini darlık veya yoksulluğa düşürme tehlikesine yol açan kişiler kısıtlanabilir.

Hürriyeti bağlayıcı ceza nedeniyle vesayet: Bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı bir cezaya mahkum olan her ergin kısıtlanır. Cezayı yerine getirmekle görevli makam, hükümlünün cezasını çekmeye başladığını yetkili vesayet makamına bildirmekle yükümlüdür.

Kişinin kendi isteği üzerine vesayet: Yaşlılığı, engelliliği, deneyimsizliği veya ağır hastalığı sebebiyle işlerini gerektiği gibi yönetemediğini ispat eden her ergin kısıtlanmasını isteyebilir.

Vasi Tayini Süreci

Vasi atanması için mahkemeye başvuru yapılması gerekmektedir. Başvuru yazılı veya sözlü beyan ile yapılabilir. Sözlü beyan tutanağa geçirilerek beyanda bulunana imza ettirilir. Mahkeme, başvuru üzerine gerekli incelemeleri yapar ve şartların oluşması halinde vasi tayinine karar verir.

Vesayet davasında ilgilinin dinlenilmesi zorunludur. Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı dışındaki kısıtlama hallerinde, kısıtlanacak olan kimsenin dinlenmesi şarttır. Hakim, gerekli gördüğü takdirde akıl hastalığı veya akıl zayıflığı nedeniyle kısıtlanması istenen kişiyi de dinleyebilir.

Kimler Vasi Olabilir?

Vasi olabilmek için kişinin ergin ve vesayet işlerini görmeye ehil olması gerekmektedir. Hakim, haklı sebepler engel olmadıkça vesayet altına alınacak kişinin öncelikle eşini veya yakın hısımlarından birini vasi olarak atar. Yerleşim yerlerinin yakınlığı ve kişisel ilişkiler vasi tayininde göz önünde tutulur.

Kısıtlılar, kamu hizmetinden yasaklılar veya haysiyetsiz hayat sürenler, menfaati kendisine vasi atanacak kişinin menfaati ile önemli ölçüde çatışanlar vasi olarak atanamazlar. Ayrıca, ilgili vesayet daireleri hakimleri de vasi olamazlar.

Vasinin Görev ve Yetkileri

Vasi, vesayet altındaki kişinin malvarlığını iyi bir yönetici gibi özenle yönetmek zorundadır. Vasilik görevine atanma kararının kesinleşmesi üzerine, vasi ile vesayet makamının görevlendireceği bir kişi tarafından, vakit geçirilmeksizin yönetilecek malvarlığının defteri tutulur.

Vesayet makamından izin alınması gereken durumlar oldukça geniş kapsamlıdır. Taşınmazların alımı, satımı, rehnedilmesi, olağan yönetim ve işletme ihtiyaçları dışında kalan taşınır veya diğer hak ve değerlerin alımı, satımı, devri ve rehnedilmesi, dava açma, sulh olma gibi işlemler için vesayet makamının izninin alınması zorunludur.

Bazı önemli işlemlerde ise hem vesayet makamının hem de denetim makamının izninin alınması gerekmektedir. Vesayet altındaki kişinin evlat edinmesi veya evlat edinilmesi, vatandaşlığa girmesi veya çıkması, mirasın kabulü, reddi veya miras sözleşmesi yapılması gibi işlemler bu kapsamdadır.

Vesayet Kararının İlanı

Kısıtlama kararı kesinleşince, kısıtlının hem nüfusa kayıtlı olduğu yerde hem de yerleşim yerinde hemen ilan edilir. Kısıtlama, iyiniyetli üçüncü kişileri ilandan önce etkilemez. Bu düzenleme, üçüncü kişilerin haklarının korunması açısından önem taşımaktadır.

Sonuç

Sonuç olarak, noterden vasi tayin edilmesi hukuken mümkün değildir. Vasi tayini, münhasıran mahkemelerin yetkisinde olan bir işlemdir. Sulh Hukuk Mahkemeleri vesayet makamı olarak, Asliye Hukuk Mahkemeleri ise denetim makamı olarak görev yapmaktadır.

Noterler, vesayet sürecinde bildirim yükümlülüğü gibi yan roller üstlenseler de, vasi atama yetkisine sahip değillerdir. Vesayet gibi kişilerin hukuki ehliyetini doğrudan etkileyen, temel hak ve özgürlüklerle ilgili kararlar ancak yargı mercileri tarafından verilebilir. Bu durum, hukuk devleti ilkesi ve hak arama özgürlüğü açısından da bir güvencedir.

Vesayet davası açılması, vasi tayini ve vesayetin yürütülmesi konularında deneyimli bir avukattan yardım almak, hem vesayet altına alınacak kişinin hem de vasi olacak kişinin haklarının korunması açısından faydalı olacaktır.

İlginizi Çekebilir:

Vasi Tayini için Gerekli Belgeler Nelerdir?

Akdemir Hukuk Bürosu

Vesayet ile daha detaylı bilgi almak ve hukuki danışmanlık için İstanbul Kartal/Soğanlık'ta bulunan Akdemir Hukuk Bürosu'nu ziyaret edebilir veya 0 505 589 86 36 numaralı telefondan iletişime geçebilirsiniz. Vesayet alanında uzman büromuz, sizlere hukuki destek sağlamaya hazırdır.

Avukat Muhammet Akdemir Kimdir?